هر چند سخن در این زمینه فراوان است، لکن به اختصار به بیان آن می‌پردازیم:

- امام حسین (ع) اقامه کننده نماز
بعد از سلام‌های مکرر در زیارت وارث و بیان وراثت انبیاء اولین شهادتی که در مورد امام حسین علیه‌السلام می‌دهیم، عبارت است از این جمله است «أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلاةَ»[1] به راستی این اقامه نماز چیست که در زیارت‌های مختلف همچون زیارت جامعه کبیره و غیره نسبت به اهلبیت اقرار می‌کنیم ؟
در جواب باید گفت یک وقت انسان نماز را می‌خواند، ولی یک وقت نماز حقیقی را به مردم معرفی می‌کند، در قرآن کریم از کسانی که نماز را اقامه می‌کنند، مذمت نشده بر خلاف عده‌ای از نمازگزاران که در قرآن تعابیری همچون ساهون و کسالی آمده است، پس «عمر سعد» نماز گزار است، لکن نماز گزار صوری، ولی آنکه نمازی که در جامعه اسلامی با تبلیغات یزیدی بر زمین خورده است، را دوباره روی پای خود می‌ایستاند، امام حسین علیه‌السلام است.

- دعوت کوفیان از امام حسین (ع) بر اساس نماز
همه انسان‌ها فطرتاً دوستدار حق و حقیقتند و قدرت تشخیص دارند، مردم  کوفه که برای مدت چند سال نماز امیرالمؤمنین علیه‌السلام و امام حسین علیه‌السلام را در کوفه دیده بودند، با نماز بی‌روح و درباری حاکم کوفه مقایسه کرده، در اولین نامه به امام حسین(ع) نوشتند که ما حاکم کوفه را قبول نداریم، پشت سر او نماز نمی‌‏خوانیم، او نماز جماعت و جمعه را برای دربار خود اقامه می‏کند نه مردم![2]

-شروع حرکت از مسجد النبی صلی الله علیه وآله
بعد از آن که امام حسین علیه‌السلام حاضر به بیعت با ولید در مدینه نگردید، در شب 28 رجب سال شصت هجری، نیمه شب به مسجد النّبی آمد، نماز خواند و با قبر رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم خداحافظی کرد که بعد از نماز در حال سجده امام به خواب رفت و پیامبر در عالم خواب او را به سینه چسبانید و خبر شهادت را به او داد.[3]

- تبلیغات امام حسین در مسجد الحرام
امام بعد از آنکه به مکه آمد، شروع به آگاه سازی مردم از حرکات ضد اسلامی یزید کرد و آنچه مهم است این که بیشتر تبلیغات و ملاقات‏های امام حسین علیه‌السلام در مکّه در مسجد الحرام بود.

- سخنرانی‌ها کنار نماز
از آنجا که تمام سخنان امام حسین(ع) از مکّه تا کربلا در هر منزلی بعد از نماز بوده است،[4] خود نشان‌گر محوریت نماز در همه امور است که به ذکر نمونه‌هایی از آن می‌پردازیم:

1-سخنرانی امام (ع) برای سپاه حر وقت نماز
امام حسین علیه‌السلام هنگامی که در مقابل سپاه حر قرار گرفت، به «حجاج بن مسروق» فرمودند «اذان بگو»، سپس حضرت به موعظه سپاه حر پرداختند، آنگاه به حر فرمودند «تو با یارانت نماز می‌خوانی؟»، حر گفت «خیر به شما اقتدا می‌کنیم». [5]

2- نماز صبح عاشورا و سخنرانی بعد از آن
بعد از آن که سید سالار شهیدان علیه السلام نماز صبح عاشورا را خواند، آن گاه برای اصحاب سخنرانی کرد و آنان را به صبر تشویق کردند.[6]

3- سخنان امام (ع) پس از نماز ظهر عاشورا
امام بعد از نماز ظهر یاران خود را به بهشت بشارت داد و فرمود «پیامبر اکرم و شهدای اسلام منتظر ورود شما به بهشت هستند، پس از دین خدا حمایت کنید».[7]

- تقاضای تأخیر جنگ به خاطر نماز
در روز نهم محرّم، «عمر سعد» و دیگر سران نظامی تصمیم گرفتند که با یک حمله عمومی کار را یکسره کنند، حرکت لشگرها و بالارفتن گرد و غبارها همه را متوجّه خود ساخت، امام حسین‏ علیه‌السلام برادرش حضرت عبّاس‏ علیه‌السلام را فرستاد تا علّت حرکت سپاه دشمن را بداند.
قال الامام الحسین‏ علیه‌السلام: یا عبَّاسُ! اِرْکَبْ بِنَفْسی أَنْتَ - یا أَخی - حَتَّی تَلْقاهُمْ فَتَقُولَ لَهُمْ: ما لَکُمْ؟ وَما بَدالَکُمْ؟ وَتَسْأَلْهُمْ عَمَّا جاءَبِهِم؟.
امام حسین‏ علیه‌السلام فرمود «برادرم تو به جای من سوار شو و به نزد اینان برو و به ایشان بگو چیست شما را و چه می‏خواهید؟ و از سبب آمدن ایشان پرسش کن»، حضرت عبّاس علیه‌السلام رفت، بازگشت و فرمود «می‏گویند یا با یزید بیعت کن و یا آماده نبرد باش».
حضرت اباعبدالله‏ علیه‌السلام به برادر فرمود « اِرْجَعْ اِلَیْهِمْ فَاِن اِسْتَطَعْتَ أَنْ تُؤَخِّرَهُمْ إِلی غَدْوَةٍ وَتَدْفَعَهُمْ عَنَّا الْعَشِیَّةَ، لَعَلَّنا نُصَلّی لِرَبِّنا اللَّیْلَةَ وَنَدْعُوهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ، فَهُوَ یَعْلَمُ أَنّی کُنْتُ اُحِبُّ الصَّلاةَ لَهُ وَتِلاوَةَ کِتابِهِ وَکَثْرَةَ الدُّعاءِ وَالْاِسْتِغْفارِ»؛ «به سوی آنان بازگرد و تلاش کن جنگ را به فردا واگذاری تا ما امشب را نماز بخوانیم و به دعا و استغفار بگذرانیم، خدا می‏داند من از کسانی هستم که نماز و قرآن خواندن و زیاد دعا کردن و استغفار را دوست دارم»[8]، طبری نیز همین را نقل می‌کند.

- شب عاشورا
امام سجاد علیه‌السلام می‌فرماید «پدرم در شب عاشورا تا صبح مشغول نماز، قرآن و استغفار بود و همچنین اصحاب او تا صبح یا درحال رکوع بودند یا در حال سجده و دعا به حدی که 32 نفر از لشکر «عمر سعد» به جمع یاران امام پیوستند». [9]

- تاثیر عبادت و نماز
عبادت‌ها و نمازهای در طول راه و نیز در شب عاشورای حسین و اصحاب گرامی‌اش حرّ و عده‌ای دیگر را به سوی حق رهنمون کرد و در مسیر راه نیز «زهیر بن قین» و عده‌ای را به جانب حق کشانید و همچنین در شب عاشورا که بیان شد، آری! این کشتی نجات تا پایان دنیا در حرکت است‌، تا غرق شدگان بحر معاصی را از هلاکت و نابودی نجات دهد.

- اذان در عاشورا

1- اذان نماز (اهتمام به اذان)
صبح عاشورا حضرت امام حسین علیه‌السلام خود اذان و اقامه گفته و نماز صبح را با اصحابشان خواندند
و هم چنین اذان ظهر را نیز حضرت اباعبدالله‏ علیه‌السلام گفتند. (توجّه به مستحبّات در سخت‏ترین شرایط)، قابل توجه است که اباعبدالله الحسین علیه‌السلام در صبح روز عاشورا آخرین روز عمرش‍ اقتدا به پدر بزرگوار خود کرده و همان گونه که امیرالمؤمنین علیه‌السلام در صبح نوزدهم ماه مبارک رمضان خود اذان گفتند، امام حسین علیه‌السلام هم در صبح عاشورا با داشتن مؤذن مخصوص خودشان اذان گفتند.

2- اذان ظهر عاشورا
... آن گاه به یاران فرمود «سَلُوهُمْ أَنْ یَکُفُّوا عَنَّا حَتَّی نُصَلّی»؛ «به کوفیان بگوئید، دست از جنگ بردارند تا نماز بخوانیم»، کوفیان مخالفت کردند، حضرت اباعبدالله‏ علیه‌السلام خود اذان گفت، وقتی اذان تمام شد، خطاب به «عمر سعد» فرمود « یابْنَ سَعْدٍ اَنَسیتَ شَرایِعَ الْاِسْلامِ، اَلاتَقِفُ عَنِ الْحَرْبِ حَتَّی نُصَلّی وتُصَلُّونَ وَنَعُودَ إلی الْحَرْبِ»؛ «وای بر تو ای پسر سعد! آیا احکام اسلام را از یاد بردی؟ آیا جنگ را متوقّف نمی‏کنی تا ما نماز خود را و شما نماز خود را بخوانید و سپس به پیکار برگردیم؟»
عمر سعد جواب نداد، امام‏ علیه‌السلام فرمود «شیطان بر او چیره شده است»[10]
شخصی به نام «حجاج بن مسروق» همین که از هجرت امام حسین(ع) به مکّه آگاه شد، به مکه رفت و از آنجا تا کربلا همراه و مؤذّن حضرت(ع) بود و در عاشورا شهید شد، او اهل کوفه و از یاران حضرت علی (ع) بود، قبل از شهادت به میدان رفت، ضربه‏ها دید و بدنش غرق در خون خدمت امام آمد و گفتگویی کرد و به جبهه برگشت و شهید شد.[11]

3- اذان گفتن حضرت علی اکبر علیه‌السلام
بعد از رویارویی با لشکر «حر» و گفتگوهای به عمل آمده در وقت نماز، امام حسین علیه‌السلام به فرزندشان فرمودند «اذان بگو »[12] که به سپاه کوفه نشان دهند، خود و خانواده آنها اقامه کننده نمازند.

-تجلیل از یاد نماز در روز عاشورا

«ابن اثیر« در «کامل» می‌‌نویسد « «ابو ثمامه صائدی» چون جنگ روز عاشورا را شدید دید، عرضه داشت‌ «من دوست دارم، پروردگارم را ملاقات کنم‌، در حالی که نماز ظهر را خوانده باشم‌»، حضرت فرمود «نماز را یادآوری کردی‌، خداوند تو را از نماز گزاران قرار دهد، از این قوم بخواهید، لحظه‌ای دست از جنگ بردارند تا نماز بخوانیم‌»[13]

-اقامه نماز در ظهر روز عاشورا

امام هنگام نماز به «زهیر بن قین» و «سعید بن عبدالله» فرمود «تَقَدَمَّا اَمامی حَتَّی اُصَلِّیَ الظُّهْرَ»؛ «شما دو نفر جلو بایستید تا من نماز ظهر را بخوانم»، بدون شک امام حسین (ع) می‌توانست نماز ظهر را به صورت فرادا و در خیمه خود بخواند، اما پیش روی دشمن نماز سید سلار شهیدان (ع) در ظهر عاشورا غیر از جنبه معنوی‌،دارای بعد سیاسی و اجتماعی نیز بود؛ یعنی اگر عاشورا عالی‌ترین و ناب‌ترین جلوه‌های ارزش الهی و انسانی‌، نقطه اوج و قله رفیع تابناک‌ترین آموزه‌ها و مفاهیم ولایت است‌ و اگر عاشورا را تحقق آرمان‌ها و تبلور صداقت اسلام بدانیم‌، پس نماز ظهر عاشورا نماینده تمام عیار ارزش و اعتبار است که نماز در این مکتب آسمانی دارد و از این منظر نماز ظهر عاشورا پیام نهضت حسین (ع) را دارد.
پس نماز چنان که ستون دین است‌، یکی از ارکان و مؤلفه‌های نهضت حسینی نیز می‌باشد،
نماز ظهر عاشورا روایتی است که از جنس آسمان که هر صاحب دلی را متحیّر می‌کند و به تحقیق‌، در مقام عمل بالاترین تأکید و سفارش بر اهمیت جایگاه فریضه نماز است‌.
گرمای شدید هوا، تشنگی فراوان‌، بی‌شرمی دشمنان‌، خطر تیرها و یورش‌های بی‌امان‌، اندوه شهادت یاران و بسیاری از علل و عوامل دیگر، هیچ کدام در آن روز تاریخی نتوانست کوچک‌ترین خللی در برپایی این فریضه مقدس ایجاد کنند و امام (ع) این گونه راه را بر همه بهانه‌گران و مستمسکان برای ترک نماز بست و اهمیت و عظمت‌ آن را یادآور شد.
از سوی دیگر، امام حسین (ع) با نماز ظهر عاشورایش به تمام وجدان‌های بیدار ثابت کرد که هدف او از بر پایی نهضت عاشورا «دین خواهی‌» و عمل به تکلیف بوده است و نه خواسته‌های دنیوی و هواهای نفسانی‌.
امام (ع) با اقامه نماز ظهر عاشورا، صداقت‌، خلوص‌، ایمان و اصالت خود را به ‌عنوان رهبری الهی به اثبات رسانید، نماز ظهر عاشورا تفاوت بزرگ نهضت عاشورا به عنوان یک نهضت الهی با سایر نهضت‌ها است‌ و نکته دیگری که در این باب شایان ذکر است‌، آن که سپاهیان یزید - که خود را خلیفه مسلمین معرفی می‌کرد - با حمله به امام (ع) و عدم رعایت حرمت نماز، ماهیّت پلید و ضد دینی خود را برملا کردند و خود موجبات رسوایی خود را فراهم آورند.

نازم به قیام و قامت والایت
هنگامه عشق‌، چشم چون دریایت‌
خاموش در آن میانه غوغا کردی
نازم به نماز ظهر عاشورایت‌
نکته دیگر اینکه هنگام اقامه نماز در ظهر عاشورا، 30 تیر به سوی حضرت رها شد، یعنی در برابر هر کلمه از حمد و رکوع و سجده تقریباً یک تیر به امام پرتاپ شد.

-عاشقان عاشورایی نماز

1- عشق مسلم به نماز
«مسلم بن عقیل» علیه‌السلام در آخرین شب از عمر خود که در منزل طوعه بود، شب را تا صبح نماز خواند.

2- «ابو ثمامه» و عشقبازی با نماز
او شخصیّت مهمّ کوفه و مسئول بیت‌المال و خرید اسلحه برای مسلم بوده است، او گفت دوست دارم نماز بخوانم و شهید شوم و در آخر هم هنگام اقامه نماز ظهر مقابل حضرت اباعبدالله علیه‌السلام قرار گرفت و شهید شد.

3- «سعید بن عبدالله»، اولین کشته نماز در کربلا
عموم مورخین گفته اند که «سعید بن عبدالله حنفی، سینه و سر و صورت خود را سپر آن حضرت و یاران او قرار داد تا نماز بخوانند و چون زخم‌ها بر بدن او فراوان شد و نتوانست، روی پای خود بایستد، بر زمین افتاد، در حالی که می‌گفت «خدایا! ایشان را همانند قوم عاد و ثمود از رحمت دور گردان و پیامبرت را از طرف من درود فرست و این درد و زخمی را که به من رسید به او ابلاغ فرما؛ که هدف من در این کار یاری فرزند پیامبر تو بود»، آن گاه روی خود را به سوی امام حسین علیه‌السلام کرد و عرض کرد «اوفیت یابن رسول الله»؛ «یعنی آیا به عهد خود وفا کردم؟»
امام حسین علیه السلام فرمود «نعم انت امامی فی الجنه»؛ یعنی «آری! تو در بهشت پیش روی من هستی»، به دنبال این سخن بود که روح از بدن او پرواز کرد و در بدن او سیزده تیر مشاهد کردند و این غیر از زخم‌ها و ضربه‌های بود که بر او وارد شد بود، رضوان الله وسلامه وبرکاته علیه وعلی من استشهد معه.

4-حبیب بن مظاهر
گفته‏اند آن هنگامی که امام حسین علیه‏السلام از آنان برای اداء نماز مهلت طلبید، «حصین بن تمیم» به حضرت او علیه‏السلام جواب گفت که این نماز از تو قبول نمی‏شود، «حبیب» در پاسخ آن بی‏ادبی گفت «آیا نماز از آل پیمبر خدا (ص) -به گمان تو- قبول نمی‏شود و از تو قبول می‏شود؟ ای شراب‏خوار یا ای مکار»، «حصین بن تمیم» برآشفت و حمله کرد، «حبیب» هم به او حمله کرد، ضربت شمشیر «حبیب» برخسار اسب حصین آمد، اسب او را از جا کند، از اسب افتاد، همراهانش او را برداشتند و از چنگال «حبیب» او را بیرون برده نجاتش دادند و «حبیب» بنا کرد به حمله کردن و رجز خواندن تا این که در همین حمله به شهادت رسید. [14]

5- حضرت ابوالفضل علیه‌السلام و آثار سجده
قاتل ابوالفضل(ع) در کوفه بر سر خود می‏زد و می‏گفت «جوان ماه رو را کشتم که میان دو چشمانش جای سجده بود»[15]

6- نماز و عبادت حضرت زینب علیهاالسلام
یکی از ویژگی‌های این بانوی بزرگوار اسلام حالت معنوی و ارتباط قوی او با آفریدگار جهان بود، به طوری که نقل کرده‌اند، حتّی در شب یازدهم محرم که شب شام غریبان بود، نماز شبش ترک نشد؛ منتهی به خاطر ضعفی که بر وی مستولی شده بود، نماز شب خویش را در آن شب نشسته خواند.[16]
مرحوم نقدی در کتابش آورده که «حضرت زینب علیها‌السلام در عبادت ثانی حضرت زهرا سلام الله علیها بود، تمام شب‌ها را به عبادت، تهجّد و تلاوت قرآن سپری می‌کرد»، وی هم چنین از برخی از بزرگان نقل می‌کند که در طول عمر تهجّد و شب زنده‌داری‌اش ترک نشده است، حتّی در شب یازدهم محرّم! امام زین العابدین علیه‌السلام می‌فرماید «در شب یازدهم محرم دیدم، نشسته نماز می‌خواند» نیز آن بزرگوار می فرماید «با این همه مصیبت و اندوهی که به ما روی آورده، اما در مسیری که به شام می‌رفتیم، نافله‌های شب عمه‌ام اصلاً ترک نشد»، امام حسین (ع) در آخرین وداع با خواهرش زینب به او فرمود «یا اختاه لاتنسینی فی نافلة اللّیل»، «خواهرم مرا در نماز شب فراموش نکن»، هم چنین از فاطمه دختر امام حسین (ع) چنین نقل شده که «عمّه‌ام زینب در شب دهم محرم در محراب عبادت مشغول مناجات بود و با خدا راز و نیاز می‌کرد، در حالی که چشمی از ما به خواب نرفته و ضجّه‌های ما آرام نشده بود»، نیز از امام سجاد علیه‌السلام نقل شده «هنگامی که ما را از کوفه به سوی شام حرکت می‌دادند ،عمه‌ام زینب مرتب نمازهای واجب و مستحب خویش را انجام می‌داد و در بعضی از منازل نمازش را نشسته می‌خواند، وقتی سبب را پرسیدم؟»، گفت «به خاطر گرسنگی و ضعف؛ زیرا سه شبانه روز غذا نخورده بود و سهم غذایش را در میان کودکان تقسیم کرده بود»[17]
 
نتیجه گیری :
نماز باید در جامعه، علنی اقامه شود «وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ»، بدین جهت امام حسین علیه‌السلام با آنکه می‌توانست در خیمه نماز بخواند و با اینکه نمازش شکسته بود، در مقابل جمعیت نماز را به پاداشت، هنگام اقامه نماز در ظهر عاشورا 30 تیر به سوی حضرت رها شد؛ یعنی تقریباً در برابر هر کلمه از حمد و رکوع و سجده ، یک تیر به سوی امام پرتاب شد، دو نفر برای اقامه همین دو رکعت در خون خود غلطیدند، به راستی نماز چیست که در عصر تاسوعا هنگامی که به سید الشهدا علیه‌السلام پیشنهاد حمله می‌شود، آن حضرت پس از چند نوبت گفت‌وگو، جنگ را یک روز به تأخیر می‌اندازند و می‌فرمایند «إِنّی أَحِبُّ الصَّلاةَ» و نفرمود: می‌خواهم نماز بخوانم؛ بلکه فرمود «من نماز را دوست دارم». بسیاری از ما نماز می‌خوانیم، ولی چقدر مثل مولایمان حسین (ع) بدان عشق می‌ورزیم

پی‌نوشت‌ها:

[1]  [کافی، ج4، ص574].
[2] .[سخنان امام حسین (ع) از محمد صادق نجمی].
[3] ... فَلَمَّا أَقْبَلَ اللَّیْلُ رَاحَ إِلَى مَسْجِدِ النَّبِیِّ ص لِیُوَدِّعَ الْقَبْرَ فَلَمَّا وَصَلَ إِلَى الْقَبْرِ سَطَعَ لَهُ نُورٌ مِنَ الْقَبْرِ فَعَادَ إِلَى مَوْضِعِهِ فَلَمَّا کَانَتِ اللَّیْلَةُ الثَّانِیَةُ رَاحَ لِیُوَدِّعَ الْقَبْرَ فَقَامَ یُصَلِّی فَأَطَالَ فَنَعَسَ وَ هُوَ سَاجِدٌ فَجَاءَهُ النَّبِیُّ وَ هُوَ فِی مَنَامِهِ فَأَخَذَ الْحُسَیْنَ وَ ضَمَّهُ إِلَى صَدْرِهِ وَ جَعَلَ یُقَبِّلُ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ یَقُولُ بِأَبِی أَنْتَ کَأَنِّی أَرَاکَ مُرَمَّلًا بِدَمِکَ بَیْنَ عِصَابَةٍ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ یَرْجُونَ شَفَاعَتِی مَا لَهُمْ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ خَلَاقٍ یَا بُنَیَّ إِنَّکَ قَادِمٌ عَلَى أَبِیکَ وَ أُمِّکَ وَ أَخِیکَ وَ هُمْ مُشْتَاقُونَ إِلَیْکَ وَ إِنَّ لَکَ فِی الْجَنَّةِ دَرَجَاتٍ لَا تَنَالُهَا إِلَّا بِالشَّهَادَةِ فَانْتَبَهَ الْحُسَیْنُ ع مِنْ نَوْمِهِ بَاکِیا ... بحارالأنوار ج : 44 ص : 312
[4] .[سخنان امام حسین (ع) از نجمی].
[5] الشَّیْخُ الْمُفِیدُ فِی الْإِرْشَادِ، وَ غَیْرُهُ فِی غَیْرِهِ فِی سِیَاقِ قِصَّةِ مَسِیرِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ ع إِلَى الْعِرَاقِ قَالُوا فَلَمْ یَزَلِ الْحُرُّ مُوَافِقاً لِلْحُسَیْنِ ع حَتَّى حَضَرَتْ صَلَاةُ الظُّهْرِ فَأَمَرَ الْحُسَیْنُ ع الْحَجَّاجَ بْنَ مَسْرُوقٍ أَنْ یُؤَذِّنَ فَلَمَّا حَضَرَتِ الْإِقَامَةُ خَرَجَ الْحُسَیْنُ ع فِی إِزَارٍ وَ رِدَاءٍ وَ نَعْلَیْنِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی لَمْ آتِکُمْ حَتَّى أَتَتْنِی کُتُبُکُمْ وَ قَدِمَتْ عَلَیَّ رُسُلُکُمْ أَنِ اقْدَمُ عَلَیْنَا فَإِنَّهُ لَیْسَ لَنَا إِمَامٌ لَعَلَّ اللَّهَ أَنْ یَجْمَعَنَا وَ إِیَّاکُمْ عَلَى الْهُدَى وَ الْحَقِّ فَإِنْ کُنْتُمْ عَلَى ذَلِکَ فَقَدْ جِئْتُکُمْ فَأَعْطُونِی مَا أَطْمَئِنُّ إِلَیْهِ مِنْ عُهُودِکُمْ وَ مَوَاثِیقِکُمْ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ کُنْتُمْ لِمَقْدَمِی کَارِهِینَ انْصَرَفْتُ عَنْکُمْ إِلَى الْمَکَانِ الَّذِی جِئْتُ عَنْهُ إِلَیْکُمْ فَسَکَتُوا عَنْهُ وَ لَمْ یَتَکَلَّمُوا کَلِمَةً فَقَالَ لِلْمُؤَذِّنِ أَقِمِ الصَّلَاةَ فَأَقَامَ الصَّلَاةَ فَقَالَ ع لِلْحُرِّ تُرِیدُ أَنْ تُصَلِّیَ بِأَصْحَابِکَ فَقَالَ الْحُرُّ لَا بَلْ تُصَلِّی أَنْتَ وَ نُصَلِّی بِصَلَاتِکَ فَصَلَّى بِهِمُ الْحُسَیْنُ ع الْخَبَرَ مستدرک‏الوسائل ج : 4 ص : 29
[6] عَنِ الْحَلَبِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ الْحُسَیْنَ ع صَلَّى بِأَصْحَابِهِ الْغَدَاةَ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیْهِمْ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَذِنَ فِی قَتْلِکُمْ فَعَلَیْکُمْ بِالصَّبْر بحارالأنوار ج : 45 ص : 86
المسعودی فی اثبات الوصیة: و اصبح الحسین علیه‏السلام فصلی باصحابه الفجر ثم قام خطیبا و قال: لاصحابه ان الله عزوجل قد اذن فی قتلکم الیوم و قتلی. و علیکم بالصبر.
[7] ولما فرغ الحسین (علیه السلام) من الصلاة قال لأصحابه: یا کرام هذه الجنة قد فتحت أبوابها واتصلت أنهارها وأینعت ثمارها، وهذا رسول الله والشهداء الذین قتلوا فی سبیل الله یتوّقعون قدومکم ویتباشرون بکم، فحاموا عن دین الله ودین نبیّه وذبوا عن حرم الرسول فقالوا: نفوسنا لنفسک الفداء ودماؤنا لدمک الوقاء فوالله لا یصل الیک والی حرمک سوء وفینا عرق یضرب [اسرار الشهادة: ص175] .
[8] بحارالأنوار ج : 44 ص : 392
[9] قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ(ع):فَقَامَ لَیْلَتَهُ کُلَّهَا یُصَلِّی وَ یَسْتَغْفِرُ وَ یَدْعُو وَ یَتَضَرَّعُ وَ قَامَ أَصْحَابُهُ کَذَلِکَ یُصَلُّونَ وَ یَدْعُونَ وَ یَسْتَغْفِرُونَ [إرشاد مفید، ج2، ص93].
قَالَ الرَّاوِی: بَاتَ الْحُسَیْنُ وَ أَصْحَابُهُ تِلْکَ اللَّیْلَةَ وَ لَهُمْ دَوِیٌّ کَدَوِیِّ النَّحْلِ مَا بَیْنَ رَاکِعٍ وَ سَاجِدٍ وَ قَائِمٍ وَ قَاعِدٍ فَعَبَرَ إِلَیْهِمْ فِی تِلْکَ اللَّیْلَةِ مِنْ عَسْکَرِ عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ اثْنَانِ وَ ثَلاثُونَ رَجُلا.[اللهوف، ص91].
وقیل: أنه ما نام فی هذه اللیلة الحسین (علیه السلام) ولا أحد من أصحابه وأعوانه إلی الصبح، وکذلک النسوة والصبیان وأهل البیت کلّهم یدعون، ویوادعون بعضهم بعضاً.
فکان صلوات الله علیه کما وصفه ابنه إمامنا المهدی (علیه السلام): ... کُنْتَ لِلرَّسُولِ وَلَداً وَ لِلْقُرْآنِ سَنَداً وَ لِلْأُمَّةِ عَضُداً وَ فِی الطَّاعَةِ مُجْتَهِداً حَافِظاً لِلْعَهْدِ وَ الْمِیثَاقِ نَاکِباً عَنْ سَبِیلِ الْفُسَّاقِ تَتَأَوَّهُ تَأَوُّهَ الْمَجْهُودِ طَوِیلَ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ زَاهِداً فِی الدُّنْیَا زُهْدَ الرَّاحِلِ عَنْهَا نَاظِراً إِلَیْهَا بِعَیْنِ الْمُسْتَوْحِشِ مِنْهَا ... بحارالأنوار ج : 98 ص : 239
[10] . (اسرار الشهادة: 294، معالی السبطین، 361:1)
[11] .[فرهنگ عاشورا، پیشوای شهیدان، آیة الله صدر].
[12] ... فَأَمَرَ الْحُسَیْنُ ع ابْنَهُ فَأَذَّنَ وَ أَقَامَ وَ قَامَ الْحُسَیْنُ ع فَصَلَّى بِالْفَرِیقَیْن‏ ... بحارالأنوار ج : 44 ص : 314
[13] بحارالأنوار ج : 45 ص : 21«یا اباعبدالله احب‌ّ ان لقی الله ربی و قد صلیت هذه الصلوة فقال الحسین‌(ع) ذکرت الصلوة جعلک اللّه من المصلین‌؛ سپس فرمود: «سلوهم ان یکفوا عنّا حتی نصلی‌؛
[14] بحارالأنوار ج : 45 ص : 21
[15] .[عنصر شجاعت کمره‏ای].
[16] .[ حیاة الأمام الحسین (ع) باقر شریف القرشی، ص 309] .
[17] .[ زینب الکبری، جعفر نقدی، ص 62- 61]» (به نقل از کتاب، اسیران و جانبازان کربلا)

برای جامعه اسلامی مخصوصاً پیروان مکتب اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) روشن و واضح است که مهمترین پیام نماز ظهر عاشورا، زنده نگه داشتن دین اسلام و احیای امر به معروف و نهی از منکر است.
امام حسین (ع)، خود در بیانی می فرمایند: من عاشق نمازم و به همین خاطر در سخت ترین شرایط در میدان جنگ ، دست از محضر پروردگار برنداشتند و نماز خود را اقامه کردند.

قیام امام حسین (ع) برای این است که برنامه ها و احکام دین حتی در معرکه جنگ و حتی در مقابل دشمن هم برقرار باشد. پس قیام امام حسین (ع) در روز دهم محرم و اقامه نماز او در این روز می رساند که جهاد، جنگ و اسارت و بیچارگیهایی که امام حسین(ع) و یاران با وفایش متحمل شده اند، همه برای حفظ دین بوده است.

 چگونه می‌توان عزادار و سوگوار واقعى امام بود ولی نماز را که امام به خاطر آن قیام کرد، مهم نشمرد و چگونه ممکن است کسى براى امام عزادارى کند و خود را علاقه‌مند به او بداند در حالیکه حافظ نماز خود نباشد و آن را سبک بشمارد.

 بدون شک اقامه نماز ظهر عاشورا توسط امام حسین(ع) در حساس‌ترین و بحرانی‌ترین لحظات زندگی‌شان، حکایت از اهمیت و توجه به فریضه نماز دارد، چرا که انگیزه و هدفی که باعث اقامه این نماز شد محور قیام ایشان را شکل می‌دهد.

 پیام نماز امام در ظهر عاشورا به این معناست که هیچ عاملی نمی‌تواند مانع اقامه نماز شود، حتی بزرگ‌ترین واقعه و حادثه زندگى نباید موجب فاصله افتادن نماز از وقتش شود.

You are nearest to God when you prostrate yourself during Prayer.

Related Links:

Sajdah (prostration) is a unique position or stance in the regular prayers, which a Muslim is supposed to offer at least five times a day. Although the basic purpose of obligatory prayers is not to provide exercise, yet it is being increasingly recognized that it has plenty of medical advantages for the human body.

 

The Prophet, , mentioned in a Hadeeth (narration) collected by Ibn Majah that prayer is a cure for many diseases. A person who offers his prayers regularly, especially in the mosque, is protected from many ailments  some of which he many not even know. The position of Sajdah in which the forehead touches the earth is exclusively associated with the Muslim form of prayer. It is the climax of a Muslim"s prayer and as mentioned in a Hadeeth as the position in which a Muslim is nearest to Allaah The Almighty.

 

Abu Hurairah reported in Saheeh Bukhari that the Messenger of Allaah, , said: "The nearest a servant comes to his Lord is when he is prostrating himself, so make supplication (in this state)."

 

Aa`ishah narrates that the Prophet , , used to prolong the prostration to such an extent that one could recite fifty verses (of the Quran) before he lifted his head. (Al-Bukhaari). 

In another Hadeeth narrated by Anas bin Malik the Prophet , , advised Muslims to perform Ruku" (bowing) and Sajdah properly. 

 

In another Hadeeth he advised to perform Sajdah and bowing calmly and to get up only when the body has come to ease. 

In the supplication for the victory, he also performed a long bowing (Ruku") and Sajdah in the special prayers at the time of eclipse. Hence, the first positive effect upon a person who prostrates or does Sajdah is that he comes nearest to Allaah The Almighty and hence in that condition he can supplicate. This is a great psychological advantage and it gives relief to the person concerned, as life is full of worries and in this position he gets at least a transient refuge and succor.

 

Effect on muscles

 

When a person goes to the position of prostration Sajdah his whole body is in an active motion. In this position, the Musalli (the person who offers prayer) rests his forehead on the ground while his hands are placed at the sides. This brings most of the body muscles, if not all, in active motion and gives them some exercise.

 

The hands are then stretched out in a manner such that the forearm as well as arm muscles bear the weight in the Sajdah position. This is good exercise for the muscles of the upper limbs. The Prophet , , in a Hadeeth advised people not to put the forearms flatly on the ground but to keep them elevated above the ground. From the physical point of view, this is better for the forearm and arm muscles.

 

Effect on blood circulation

 

Sajdah is a unique position as this is the only position in which brain (or head) becomes lower than the heart, and hence the blood gushes towards the brain with full force, whereas in all other positions (even when lying down) the brain is above the heart when it has to work against gravity to send blood to the brain.

 

In the position of Sajdah, due to the increased blood supply, the brain receives more nourishment, which has a good effect upon memory, vision, hearing, concentration, psyche and all other cognitive abilities. People who offer their prayers regularly may have stronger willpower and can cope with the difficulties of life in much better ways. They are less vulnerable to headaches, psychological problems and other disorders of the cognitive functions.

 

Effect on neck muscles

 

In the unique position of Sajdah the neck muscles get the best exercise. They have to bear the load when the forehead touches the ground; hence, the neck muscles become stronger. One can note the tense pressure at the neck muscles in the position of Sajdah, specially the active motion of the neck and the facial muscles when the head is lifted. (e.g. one inch above the ground) and it will be observed that they are in a very active state. 

 

Stronger cervical muscles mean the cervical vertebra will be better protected. The strength of the cervical muscles is important, as the head rests upon cervical vertebra, supported by cervical musculature.

 

In fact, the head performs rotator movements over the cervical vertebra. In case of an accident, examination of the cervical (neck) region is especially important to physicians. 

 

It is uncommon that a person who offers his prayers regularly will get common neck ailments like myalgias or cervical spondylosis, because the neck muscles in particular become very strong due to the 34 Sajdahs offered daily in five prayers.

 

Effect on internal organs and muscles

 

The position of the Sajdah is also said to be a good treatment for the retroversion of the uterus, a disease of women. 

Most of us do not know that the position of Sajdah is an excellent exercise for men. While rising from Sajdah the perineal muscles pull the trunk back to sitting position and they contract actively. Similarly, while getting up from Sajdah, the perenial muscles are again actively mobilised and this gives strengthens the muscles associated with the male reproductive system.

The unique position of Sajdah also has positive effects upon the back muscles as while going into Sajdah and getting up from it the back muscle contract actively and they become stronger. Probably, it is because of this reason that a person who is regular in prayers seldom gets a backache.

 

After performing Sajdah either the Musalli stands up or he sits to pray. In this position the person sits calmly while his hands rest at his thighs which are folded backwards. This has a soothing effect upon one"s health and mental condition.

Prophet Muhammad, , used to lengthen the position of Ruku" (bending) and Sajdah and advised others to do so, as well. In the light of the above facts it is appropriate to say that from the medical point of view this advice is a golden rule for health.

 

In conclusion, we should keep in mind that prayer is not meant to be an exercise. However, there are a lot of medical advantages associated with it. Still, the best blessing is the peace of mind, which a person derives by the accomplishment of his duty to Allaah The Almighty by fulfilling an obligation.

Description: The benefits that come from following the guidelines.
By Aisha Stacey (© 2013 IslamReligion.com)
Published on 10 Jun 2013 - Last modified on 10 Nov 2013
Viewed: 8406 (daily average: 14) - Rating: 4.3 out of 5 - Rated by: 7
Printed: 108 - Emailed: 1 - Commented on: 1
Category: Articles > Worship and Practice > The Five Pillars of Islam and Other Acts of Worship

Prayer is the second pillar of Islam. 

“...so let the first thing to which you will invite them be the Oneness of God.   If they learn that, tell them that God has enjoined on them, five prayers to be offered in one day and one night.”[1]

After a person testifies to or affirms their belief in Allah and His messenger Mohammad the next important step is to pray.  To pray in the way that has been prescribed for us by God and taught to us by Prophet Muhammad, may the mercy and blessings of God be upon him .

Allah, the Exalted, says:

“…glorify the Praises of your Lord, before the rising of the sun and before (its) setting.   And during a part of the night (also) glorify His praises …” (Quran 50:39-40)

Prophet Muhammad said, in his authentic traditions “Pray as you have seen me pray”.[2]

Today we are going to look a little closer at the way we pray and try to understand the significance of the positions we assume and the order in which we assume them.  Before we begin it is worth remembering that Islam is a religion that is actually more than a religion.  It is a way of life.  While for many religion is something practiced on a weekly basis, for Muslims it is a way of life that flows into every aspect of their being.  Islam is concerned with healthy believers; healthy in mind, body and spirituality.   The way we pray demonstrates this.

“Verily, the prayer is enjoined on the believers at fixed hours”.  (Quran 4:103)

 “And I did not create  Jinn and humankind except to worship Me Alone” (Quran 51:56)

Muslims pray in the early morning before sunrise, in the middle of the day, in the afternoon, at sunset and at night.  Muslims pray in obedience to God because they believe God created humankind for no other purpose except to worship Him.  Thus the epitome of worship is prayer.  God is the most kind and the most merciful so, as we would expect, the benefits embedded in the prayer are for us and us alone.  God does not need our prayers but we surely need the benefits we attain from praying.  The benefits are spiritual, emotional and physical and the most important is establishing a connection to our Lord, the Most Merciful.

The Arabic word for prayer is salah and interestingly it is a word that denotes connection.  Prayer is our way of connecting with and maintaining a connection with God.  Prayer at fixed times serve as a reminder of why we are here and helps to direct a person’s thoughts and actions away from sin and onto  the remembrance of God.

Prayer comprises of both physical movement and mental concentration.  It includes the posture of standing, deep bowing, kowtowing (touching the forehead on the ground) and sitting.  The movements or postures have been compared to other exercise regimes and there is no doubt that five times per day, a Muslim is engaging in a moderate exercise regime that encourages good blood circulation, regular calm controlled breathing and general suppleness.  Although not physically over demanding it is a mild form of physical exercise done consistently.

It is important to perfect all of the movements of the prayer, rather than haphazardly rushing through them because each movement has a purpose.  From the opening Takbir (saying Allahu Akbar or God is Great) to begin the prayer the movements and postures are of both physical and spiritual benefit for us.  Standing calmly and gathering our thoughts improves posture, balance, and self-awareness, as well as normalising blood pressure and breathing.  However, takbir also denotes that the prayer has begun and all matters relating to this world are left far behind.   A calm meditative state is achieved and a connection is made.   In the few minutes it takes to pray, each person stands before God in full submission.  We gain peace, tranquility and numerous health benefits a few of which are mentioned below.

Bowing stretches and tones the muscles of the lower back, thighs, legs and calves, and abdomen.  The physical benefits of prostration are many; prostration can help maintain the lymph and skeletal systems and the prostrate, bladder and adrenal glands.   The placement of the forehead upon the ground causes an increased blood supply to the brain and has been cited as having a good effect upon memory, vision, hearing, concentration, and other cognitive abilities. As the person praying moves through the positions of prayer, standing, bowing, prostrating and sitting, it assists in general good health by stimulating the large intestine and aiding detoxification and digestion.    

The position of prostration, when the forehead touches the ground is exclusively associated with the Islamic form of prayer.  It is the apex of a person’s prayer and it is mentioned in the authentic traditions of Prophet Muhammad as the position in which a believer is as close to God as it is possible to be.  "The nearest one comes to his Lord is when he is kowtowing.”[3]  This is the supreme benefit in the different postures of prayer and it is a mercy from God that so many other physical benefits are also associated with prayer.  God asks us to worship Him and then rewards us with countless blessings beyond the supreme benefit of pleasing our Creator.

Over the years many have suggested that the Islamic prayer contains benefits associated with yoga and tai chi however it would be more correct to say that these health regimes incorporate many of the health benefits contained in the prayer.  It is logical to think that the One who created us also gave us the means with which to keep ourselves healthy and strong both in belief and physical attributes related to the mind and body.   

In the next article we will take a look at the words we use while praying and discover that they too have benefits for the body, mind and spirit.  They too not only fulfil our obligation to worship God but they also have by-products designed to make our lives easier and bearable in the good times and in the times of stress and strife.